روش مطالعة پرسش محور  يكي از مؤثّرترين روشهاي مطالعه است كه كارايي فراواني درافزايش يادگيري دارد. در اين روش، شما نگرانيهاي

زير را نداريد:

مي خوانم، امّا ياد نمي گيرم!

سؤال كردن، يكي از كارامدترين راه هاي غلبه بر اين نگراني است. زيرا عدم توانايي خواننده درتمركز حواس و يا وجود اضطراب در فرد به ويژه براي امتحان منجر به درك و گيرندگي ضعيف وپايين وي از مطالب مي شود.هنگام مطالعه، با طرح سؤالات مناسب، مي توانيدسبت به مطالعه و ميزان فهم خود كسب اعتمادكرده، از نگرانيهاي خود بكاهيد.

معمولاً هنگام مطالعه، سؤالي براي من پيش نمي آيد!

اگر به طور طبيعي هنگام مطالعة يك متن،احساس كنجكاوي نمي كنيد، بايد آگاهانه بكوشيدتا از طريق طرح سؤالات، اين كنجكاوي را در خود برانگيزيد. مثلاً مي توانيد با سؤالي كردن عنوان كتاب، يا موضوعات و سرفصلها، اين كنجكاوي را در خود ايجادكنيد. بدين ترتيب حسّ كنجكاوي شما تحريك مي شود و خود را در فرايند مطالعه، فعّال تر حس مي كنيد.حتّي با پاسخ دادن به سؤالات سادة خود، براي شما رضايتي حاصل مي شود كه زمينه را براي طرح پرسشهاي بيشتر و دشوارتر فراهم مي كند.تمرين اين روش، عادت سؤال كردن را هنگام مطالعه، در شما افزايش مي دهد.

 «سؤال كردن» غير از » اشكال كردن » است.

بايد مرز بين«اشكال كردن » و «سؤا ل کردن » مشخّص شود. مهمترين تفاوت سؤال و انتقاد آن

است كه:

انتقاد پس از فهم كامل مطلب صورت مي گيرد؛ در حالي كه سؤال به منظور فهم و درك مطلب مطرح مي شود. به عبارت ديگر، خواننده اي كه سؤال مي كند، مي داند كه هنوز به ديدگاه موردنظر نويسنده دست نيافته است؛ پس سؤال مي كندتا مطلب را بفهمد.

اگر مرز بين« انتقاد » و «سؤال » مشخّص نشود، ممكن است سؤال كننده، پرسش خود را با لحن انتقادي مطرح كند و اين مسئله سبب مي شود تا پاسخي كه نويسنده در كتاب خود بيان كرده است،مسير همواري براي رسيدن به ذهن پرسشگر نیابد.

 هر پژوهشى و هر کشفى و ابتکارى نمى ‏تواند منشأ اثر و فایده در حیات جامعه باشد، چه بسیار جست‏جوها و ژرف‏کاوى‏ هایى که براى موضوعات جزیى و بسیار کم ‏اهمیت انجام مى‏ شود در حالى که بود و نبود آن‏ها تفاوتى ندارد.

 پژوهش‏ هاى بنیادى درباره علوم و معارف دینى و یا احیاى تراث علمى و اسلامى، به عنوان منبع و مرجعى براى محققان و حتى ترجمه و برگردان آنها به زبان‏هاى زنده دنیا، همه کارهایى ارجمند و مفید مى‏ باشند، ولى در روزگار کنونى که به موازات رشد علمى و توسعه فن‏آورى اطلاعاتى، چالش‏ها، پرسش‏ ها و نیازهاى نوینى رویاروى دین‏ مداران قرار گرفته است، و حفظ کیان اسلام و مسلمانان در گرو پرداختن به آنهاست، بدیهى است این موضوع باید به عنوان یک اولویت براى ما مطرح باشد.

مقید گردیدن پژوهش ‏هاى دینى به مسایل وشبهات جدید و بخصوص معضلات حوزه فرهنگ، هنر و اجتماع  مهمترین اولویت است که در فراخوان ها خود دایره گزینش ها را ضیق ‏تر مى ‏سازد. این حوزه، رویکرد انتخاب و امتیازات را به سمت پژوهش ‏هایى سوق مى ‏دهد که نسبتى میان آموزه‏ هاى دینى و نیازهاى فرهنگى، هنرى و اجتماعى برقرار کرده‏اند. پس آن دسته از پژوهش ‏هایى که با این عرصه، پیوند وثیقى نداشته باشند، نسبت به مواردى که واجد این امتیاز هستند در نگاه داورى، از شانس کمترى برخوردارند.

ادامه »

ارایه تعریفى روشن از پژوهش و تفکیک آن از تألیف، چندان ساده و واضح به نظر نمى ‏رسد. محقق با برخوردارى از دانش و بینش و دیگر آگاهى‏ هاى لازم، باید تا سرحد توان به جستجو در منابع بپردازد تا به مدد روش و سخت‏کوشى خویش، نظریه ه‏اىی را کشف و یا به اثبات برساند، شاید مهمترین وجه تفاوت تحقیق از تألیف به شمار آید. به عبارتى دیگر وجه تمایز پژوهش از تألیف، همین استنباط و کشف است، و بى ‏تردید هرگونه ابتکار و کشفى در حوزه علوم انسانى و معارف اسلامى که اشرف علوم و معارف است، مى‏ تواند در جامعه دینى، همه عرصه ‏هاى اجتماعى را تحت تأثیر قرار دهد و رویکردهاى نظرى و عملى را در آن‏ها متحول سازد. به همین جهت بزرگداشت پژوهش‏ها و پژوهشگران حوزه دین، به عنوان برنامه دینى و ملى مورد توجه ویژه اعضاى محترم شوراى دین پژوهان قرار گرفته است.

بعد از انتخاب موضوع برای مقالات و پایان نامه ها محقق باید تلاش کند تا حول موضوع انتخابی هر پرسشی را که به ذهن می آید، یادداشت کند. سپس سعی کند تا با تنوع بخشی به پرسش ها، هم فراگیر تر به موضوع بنگرد.

گونه شناسی پرسش ، مهارتی است که بر اثر آن محقق می تواند جایگاه و ویژگی های پرسش های مربوط به پرسش مربرط به یک امر مجهول را تشخیص دهد و از لحاظ منطقی آنها را کنار یکدیگر قرار دهد. این کار، در جامع نگری و دستیابی سریع تر به پاسخ درست کمک می دهد.

پرسش با توجه به دشواری و پیچیدگی متعلق آن، در یک سلسله مراتب دسته بندی کرده و در هفت مرتبه و درجه قرار می گیرد.

انواع پرسش

1. پرسش حافظه ای: پرسش از هر گونه اطلاعات که قبلا آموخته ایم و در مخزن ذهن قرار داده ایم؛

مثال: امام باقر0 علیه السلام) در چه سالی متولد شد؟

2. پرسش ترجمه ای: ترجمه در اینجا معنای عامی دارد و مستلزم بیان اندیشه ها به صورتی غیر از صورت اصلی است( تبدیل کلمات به نشانه ها، نشانه های به اشکال، کلمات به کلمات یا صورت های یگر.و مانند آن)؛

مثال: آیا می توانید خلاصه رهنمودهای مقام معظم رهبری را درباره ضرورت تحول حوزه، در قالب یک نمودار نشان دهید؟

3. پرسش تفسیری: مستلزم کشف رابطه میان اطلاعات واقعی، تعریف ها، تعمییم ها و یا ارزش هاست و پرسش های مقایسه ای یا مقابله ای و یا پرسش هایی را در بر می گیرید که به دنبال روابط علت و معلول هستند؛

مثال: تفاوت فطرت با غریزه چیست؟

ادامه »