کتاب آموزش پژوهش تمرینی اثر حجت الاسلام محمد صادق فاضل

این کتاب به صورتی روان و با نمونه کار ویژه طلاب نوشته شده است

بخشی از مقدمه کتاب:

ازجمله كتاب‏‌هایی كه در چند سال اخیر در حوزه مطالعات علوم دینی مورد توجه قرار گرفته است، كتاب‏‌های روش شناسی و روش تحقیق است. از آنجا كه امروزه با گستره علوم و پیدایش رشته‏‌های علمی، پژوهش و تحقیقات بسیار وسیعی در حوزه علوم، و بالخصوص علوم انسانی شاهد هستیم، ساماندهی امور پژوهش به عنوان اولویتی اجتناب ناپذیر در فرایند توسعه باید مورد توجه قرار بگیرد. و در این فرایند، بهره‏‌مندی  پژوهشگران از اصول و روش‏‌های پژوهش از پیش نیازهای اصلی و اساسی تحقیقات علمی است.

در ذیل در حد امكان خوانندگان عزیز را با چند نمونه از این كتاب ها آشنا می کنیم:

روش شناسی مطالعات دینی
نویسنده: احد فرامرز قراملكی
انتشارات: دانشگاه علوم اسلامی رضوی
سال چاپ:1380

بهره جستن حداكثری از روش ها، روی آوردها، و ابزارهای متنوع تحقیق، تمایزكاربرد به جا و نا به جای آنها و استفاده بهینه از روش ها، پژوهش‏‌های دین شناسی را بارور می‏‌سازد. فقدان این موارد در برنامه‏‌های آموزشی و پژوهشی، سبب طراحی و اجرای كارگاه‏‌های آموزشی در زمینه آموزش پژوهش شده است. كتاب «روش  شناسی مطالعات دینی»، ارائه شده مباحث كارگاه‏‌هایی با همین عنوان بوده است. طی استقبال بی نظیری كه از این كارگاه ها شده بود نویسنده را بر آن داشت تا مطالب ارائه شده در كارگاه را به صورت كتاب تنظیم كند. استقبال از این كتاب توسط محققان و پژوهشگران علوم انسانی سبب شد كه این كتاب در یك سال (1387) سه بار تجدید چاپ شود.

 
در گفتار اول نویسنده به ارائه تصویری روشن از چیستی تحقیق و اركان اصلی فرایند پژوهش به تمایز برنامه پژوهشی از برنامه‏‌های اطلاع‏‌رسانی، آموزشی و ترویجی و نیز تمایز آن از مطالعات پراكنده می‏‌پردازد.
ایشان در ابتدا تعریف پژوهش را از منظر دیگر نویسندگان آورده و درادامه به ارائه تعریف خود از پژوهش می‏‌نمایند. همانطور كه از عنوان كتاب، یعنی روش شناسی مطالعات دینی برمی‏‌آید، هدف نویسنده در روش تحقیق، بحث درباره روش‏‌های تحقیق در حوزه مطالعات دینی است. چیستی مطالعات دینی، گستره‏‌های عمده دین‏‌شناسی و تلقی سنتی و جدید از مطالعات دینی.

موضوع گفتار دوم است. هدف اصلی نویستده از این گفتار چنانچه خود بیان داشته آن است كه محقق این حوزه مطالعاتی بر حدود و ثغور گستره‏‌ای كه تحقیق به آن متعلق است، وقوف یابد.
گفتار سوم در صدد بیان شیوه‏‌های افزایش بهره‏‌وری برنامه پژوهشی، روش‏‌ها و مراحل ارزیابی آن وشرح وظایف مدیریت اجرایی و مدیریت علمی پروژه‏‌های تحقیقاتی است.
گفتار چهارم به بحث از شایستگی اطلاعاتی می‏‌پردازد كه مواد اولیه فرایند پژوهش را تشكیل می‏‌دهد. ایشان با بیان تفاوت داده با اطلاعات و بیان هشت ویژگی‏‌ اطلاعات شایسته (كافی وكامل، مرتبط، صادق، دقیق، نو و به‏‌روز، مستند، مفهوما واضح و مصداقا متمایز، و مستدل) و اینكه نیافتن مطلبی در طی فرایند تتبع، خود، یافته‏‌ای است كه در صورت برخورداری از شایستگی‏‌های یاد شده، می‏‌تواند ورود به فرآیند تحقیق داشته باشد، راه را برای مراحل بعدی روش تحقیق برای محققان و پژوهشگران هموار می‏‌كند.
موضوع گفتار پنجم بیان مساله محور بودن تحقیق و پژوهش است. ایشان با بیان تفاوت‏‌های تحقیق مساله محور و موضوع محور، ‏‌راهكارهایی را برای طراحی تحقیق مساله محور بیان می‏‌كند. كارآیی و اثر بخش بودن تحقیق مساله محور، ویژگی‏‌های مساله، تبدیل مشكل به مساله از جمله ریز موضوعاتی است كه در این گفتار به چشم می‏‌خورد.
چناچه كه در فصل ششم خوانده می‏‌شود اصل تعریف تقدم بر توصیف و تبیین دارد. از این رو بحث از تعریف و پرداختن به آن در حل نزاع‏‌های لفظی سودمند است. عدم جستجوی تعریف برای مفاهیم تعریف ناپذیر، اجتناب از تعاریف دوری، اجتناب از تعریف با مفاهیم مبهم و اخفی، عدم اخذ غیر محصل در تعریف مفاهیم محصل، اجتناب از اخذ مفاهیم نسبی در تعریف امور نفسی، دوری از مغالطه كنه و وجه، عدم كاربرد استدلال در تعریف امور از جمله قواعد راهبردی در مقام تعریف است كه نویسنده به آن اشاره داشته است.
اما تفاوت تعریف و توصیف و بیان انواع توصیف و پرداختن قواعد راهبردی به تبیین، اقسام تبیین، تنوع پذیری تببین از جمله موضوعات پرداخته شده در گفتار هفتم است.

ادامه »

«خاطر نازک گل»

برنده جایزه کتاب سال حوزه علمیه

قم در دهه80

کتاب «فاطمه از نگاه علی سلام الله علیهما»؛ محمد محمدیان

  در کتاب «فاطمه از نگاه علی سلام الله علیهما»؛ محمد محمدیان ابتدا به بيان علل ناميده شده آن بانوي بزرگ به فاطمه و معناي اين اسم پرداخته شده و محبوبيت ايشان نزد خداوند متعال بيان شده است، آن گاه به سروري ايشان نسبت به همه زنان جهان در اين جهان و جهان باقي اشاره شده و محوريت خشم و رضاي خداوند متعال در خشم و رضاي فاطمه زهرا برجسته شده و ابعادي از پاكي، طهارت ظاهري و معنوي، عفت، حياء، عصمت، عبادت و علم ايشان بيان شده است. در ادامه نگارنده از منظر امام علي به معرفي شخصيت همسر گرامي ايشان پرداخته و چگونگي ازدواج آن دو با هم و نيز گوشه‌هايي از زندگاني آن دو در كنار هم را توصيف نموده است. نويسنده در همين زمينه به برخي از صفات فاطمه زهرا سلام الله علیها از زبان امام علي علیه السلام مانند تلاش و زحمت او در خانه، قناعت و زهد وي، مظلوميت و حقانيت ايشان، روابط صميمي ايشان با اميرالمؤمنين در منزل و مصايب ايشان اشاره نموده و چگونگي رحلت و شهادت آن بانوي بزرگ را از زبان امام علي بيان كرده است. چراکه، نویسنده، معتقد است براى ترسیم چهره ملكوتى دُخت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و تبیین ابعاد شخصیت بى‏نظیر زهراى اطهر سلام الله علیها كسى بهتر از همسر وی،  امیرالمومنین علیه السلام نمى‏تواند لب به سخن بگشاید. امیرالمومنین علیه السلام از عمق ایمان و صفاى دل فاطمه سلام الله علیها خبر داشت و اوج گرفتن وى را در آسمان معرفت شاهد بود و از تلاطم امواج محبت در سینه دریایى زهرا حکایت‏ها داشت. امیرالمومنین علیه السلام عظمت روح زهرا را مى‏شناخت و تعظیم ملائكه بزرگ الهى را مشاهده كرده بود و بر خود می‏بالید که همسرى همچون زهرا دارد.

فتنه‌ی ۸۸ یک رخداد دوران‌ساز در تاریخ انقلاب اسلامی است که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن گذشت. از این رو دست یافتن به جزئیات بیشتر یا مرور تجربه‌های آن به شکل مستند و روایی، برای غنی‌سازی تحلیل‌ها نیز اهمیت فراوان دارد. از سوی دیگر، مسائل مربوط به فتنه‌ی ۸۸ در ذهن برخی اقشار و لایه‌های اجتماعی رسوب کرده و همچنان زنده است که باید به آن پاسخ داده شود؛ ضمن آنکه نسل‌های جوان‌تر بدون آنکه خود با بلوغ سیاسی در آن تجربه حضور داشته باشند، تحت هجوم القائات دشمنان دراین‌باره هستند. در چنین شرایطی است که هر چندوقت یک‌بار رهبر معظم انقلاب بر اساس اقتضاء به موضوع فتنه‌ی ۸۸ می‌پردازند و اجازه نمی‌دهند به‌کلی فراموش شود یا جای شاکی و متهم در رابطه با این امر، عوض شود.

اکنون با گذشت حدود یک دهه از برگزاری حماسه‌ی ۴۰ میلیونی انتخابات دوره‌ی دهم ریاست جمهوری و رخدادهایی که به علت ایستادگی در برابر نتیجه‌ی آراء و روندهای قانونی، کام مردم را تلخ کرد، انتشارات مؤسسه‌ی پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، کتاب «فتنه تغلّب» را که به روایت‌هایی از متن و فرامتن فتنه‌ی ۸۸ اختصاص دارد، منتشر کرده است. این کتاب شامل روایت‌هایی است از بیانات و اقدامات رهبر انقلاب در جریان فتنه‌ی ۸۸ که می‌تواند لایه‌هایی تازه از واقعیت را نمایان کرده و رسوبات ابهام و تردید دراین‌باره را از ذهن‌ها بزداید.

«فتنه تغلب» شامل برخی سخنان منتشرنشده‌ی رهبر انقلاب است؛ از جمله در طلیعه‌ی کتاب که دیدگاهی کلان به موقعیت نظام اسلامی در برابر نظام سلطه عرضه می‌کند. همچنین روایت‌هایی از برخی سخنان و کنش‌های ایشان را در بر می‌گیرد که دیگران آن‌ها را بیان نموده‌اند؛ از جمله حجت‌الاسلام حمید پارسانیا شرحی از جلسه‌ی صمیمانه و گفت‌وگوهای صریح تعدادی از فضلای حوزه‌ی علمیه با رهبر انقلاب در اواخر تیرماه ۸۸ را ارائه نموده است.
  کتاب حاوی بخشی از خاطرات منتشرنشده‌ی دکتر علی آقامحمدی است که همراه با گروهی از دوستانش -که همگی مورد اعتماد مهندس موسوی بوده‌اند- در دو مقطع از سال ۸۸ به رایزنی برای رفع ابهامات و حل مناقشات پرداخته است؛ روندی که هم مورد توافق ارکان نظام مانند رهبر انقلاب و شورای نگهبان و هم مورد حمایت کسانی همچون مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی بوده است.

آقایان محسنی اژه‌ای و سیدمهدی خاموشی نیز که گفت‌وگوهایی نزدیک و فشرده در چند برهه از سال ۸۸ با نامزدهای انتخابات داشتند، مذاکرات خود را در این کتاب تشریح نموده‌اند. روایت مذاکرات این دو تن که از دو موضع مختلف با سران معترض انجام شده، هم نشانگر زاویه‌ی دید آقایان موسوی و کروبی و هم نشانگر ریشه‌های تردیدها و تصمیم‌های ایشان است.

یادداشتی بلند با عنوان «چرا؟» در ۱۶ بند به قلم آقای علیرضا شمیرانی، از دیگر مطالب این کتاب است. وی تلاش می‌کند تا با کنار هم قرار دادن سطور گفته و ناگفته‌ای از رخدادها و کنش - واکنش‌های سال ۸۸ که دربرگیرنده‌ی بیانات رهبر انقلاب در کنار اظهارات دیگرانی همچون مقامات مسئول کشور، برخی اعضای دفتر رهبری و چهره‌های سیاسی هوادار نامزدها است، مخاطب را با تبیینی استفهامی به تأمل درباره‌ی آنچه رخ داده، برانگیزد.

بازخوانی زمینه‌ها و پیامدهای خطبه‌ی ۲۹ خرداد ۸۸ و روایت‌هایی از چند گفت‌وگوی رودرروی رهبر انقلاب اسلامی با برخی منتقدان عملکرد نظام در جریان فتنه‌ی ۸۸، بخش‌های دیگری از این کتاب به قلم آقایان مصطفی غفاری و حسین شهسواری است.

بخش پیوست «فتنه تغلب» شامل پنج خرده‌روایت است که بیانات و مواضع رهبر انقلاب اسلامی درباره‌ی این موضوع را از یکم فروردین ۱۳۸۸ تاکنون تلخیص و تنظیم نموده و می‌تواند راهنمایی برای علاقه‌مندان به فهم دقیق‌تر منظومه‌ی فکری و عملکردی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ی فتنه باشد.

اما یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کتاب، بازنشر متن کامل نشست رهبر معظم انقلاب با نمایندگان ستادهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ است که این روزها برخی رسانه‌ها آن را -که احتمالاً از نسخه‌ی پیش‌نویس کتاب برداشت شده- منتشر نموده‌اند. این موضوع با واکنش دستپاچه‌ی رسانه‌های بیگانه و حامی فتنه مواجه شد. آن‌ها نه‌فقط به تفسیر بلکه به روایت متن و حاشیه‌ی آن به‌زعم خود پرداختند؛ درحالی‌که با فرض صحت، هیچ کدام نفی‌کننده‌ی آنچه از مضامین صریح این دیدار منتشر شده، نیست.

«فتنه تغلب» به کوشش آقای مصطفی غفاری گرد آمده و انتشارات انقلاب اسلامی (وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای) آن را در ۴۶۰ صفحه به بهای ۳۲ هزار تومان روانه‌ی بازار کتاب نموده است.

منبع:khamenei.ir